Powrót

CASE liderem prognostów
Dział: O prognozach gospodarczych

Kolejny, siódmy już ranking prognostów publikuję z poważnym opóźnieniem, za co uderzam się w pierś, przysporzył mi on jednak niemałych kłopotów. Nie to żebym miał jakiś problem z metodologią, czy obliczeniami. Kryteria stosuję od lat te same. Dane też są ogólnie dostępne. Rzecz w tym, że gdy ranking był już gotowy, biłem się z myślami, czy go upowszechniać. Otóż, w zeszłym roku nazwałem swój ranking neutralnym politycznie. Przystępując do sporządzania tegorocznego chciałem podtrzymać tę opinię. Po obejrzeniu wyników zorientowałem się jednak, że może on zostać uznany za element bieżącej walki politycznej, a to bynajmniej nie jest moim celem.

Najpierw rzućmy okiem na prognozy sporządzone na początku 2005 r. i dotyczące czterech podstawowych wskaźników makroekonomicznych: tempa wzrostu PKB, tempa wzrostu inwestycji (nakładów na środki trwałe), inflacji i stopy bezrobocia.

Tab. 1: Prognozy 2005 a rzeczywiste wykonanie.

Autor	PKB	Bezrobocie	Inwestycje	Inflacja średnioroczna
Tadeusz Chrościcki (RCSS)	5,2	18	11	3,4
Paweł Duriasz (PZU)	4,5	18,2	10	3,1
Marek Misiak (publicysta ekonomiczny)	4,1	18,3	13,7	3,5
Władysław Orłowski (NOBE)	4,8	18	11,8	3,5
Władysław Welfe ( LIFAE)	5,3	18,6	10,5	3,3
CASE	4	17,5	8,9	3
IBnGR	5,2	18	8	3,5
Ministerstwo Finansów	5	18,2	12,9	3
WYKONANIE	3,4	17,6	6,5	2,1

Tym, co natychmiast zwraca uwagę, jest przeszacowanie tempa wzrostu PKB i inwestycji przez wszystkich prognostów. Prognozując stopę bezrobocia, żaden z ośrodków nie wziął chyba pod uwagę tak silnej emigracji. Stopa bezrobocia okazała się bowiem niższa od najbardziej optymistycznych prognoz. Trudno jednak uznać, że to zasługa rządu. Jeśli już, to tego, który wynegocjował otwarcie rynku pracy w wybranych krajach UE. Słaba to jednak pociecha i kiepski prognostyk na przyszłość.

Inflacja średnioroczna okazała się niższa od oczekiwań. Podobnie jak w zeszłym roku nie zamierzam komentować dokonań banku centralnego. Wszystko, co zostałoby powiedziane przeze mnie, mogłoby bowiem zostać wykorzystane przeciwko NBP, a tego także wolałbym uniknąć. Rządzące dziś Polską ugrupowanie nie potrafi zdecydować się na jednoznaczną ocenę działalności banku centralnego. Z jednej strony w swoim spocie reklamowym chwaliło się niską inflacją, która jest niewątpliwie zasługą NBP. Z drugiej strony przypuściło bezprecedensowy atak na tę niezależną instytucję, powołując komisję śledczą ds. wszelakich nieprawidłowości w działalności NBP i banków komercyjnych. Wprawdzie po wyroku Trybunału Konstytucyjnego komisja zawiesiła swoją działalność, ale można się spodziewać, że niebawem ją wznowi. Sejm bez przesłuchań? Za wielu posłów chętnych do brylowania i odegrania innej roli niż ta, do której ich wybrano.

Czytelnikom okazjonalnym oraz osobom, które nie pamiętają metodologii sporządzania rankingu, przypomnę pokrótce zasady. Siedem lat temu uznałem za akceptowalne odchylenie wartości prognozowanej od wartości rzeczywistej o 20 proc. W takim przypadku przyznawałem 100 punktów ujemnych. Jeżeli różnica była mniejsza lub większa, punktów dawałem proporcjonalnie mniej lub więcej. Im punktów mniej, tym lepsze prognozy. W przypadku tempa wzrostu nakładów inwestycyjnych, które jest trudno prognozowalną zmienną, przyjąłem 40 proc. jako odchylenie akceptowane.

Nie będę już przypominał lat, w których dla zobiektywizowania wyników musiałem wprowadzać pewne poprawki do metodologii. Tym razem obyło się bez korekt i ranking został sporządzony według pierwotnych kryteriów. W zeszłym roku cała grupa prognostów zmieściła się w granicach przyzwoitości, za którą już siedem lat temu uznałem zdobycie 100 punktów. Bałem się, że ten wyczyn może się już nigdy nie powtórzyć.

Okazało się jednak, że udało się ponownie, ale tym razem nie grupie prognostów tylko pojedynczemu podmiotowi. Niestety, gdy zajmowałem się swoimi obliczeniami, jego imię już było na ustach wszystkich, tyle że nie z powodu sukcesów badawczych, lecz obsesji obozu rządzącego, wspomnianego już wyżej Artura "mołczat sobaki" Zawiszy oraz innych śledczych z komisji do spraw banków. Stąd moje rozterki. Uznałem jednak, że prawdy nie da się ukryć i ranking musi w końcu zostać ujawniony .

Oto punktacja za prognozowane rok temu kategorie makroekonomiczne.

Tabela 2: Punktacja

Autor	PKB	Bezrobocie	Inwestycje	Inflacja średnioroczna	Średnio
Tadeusz Chrościcki (RCSS)	285	11	173	310	190
Paweł Duriasz (PZU)	162	17	135	238	138
Marek Misiak (publicysta ekonomiczny)	103	20	277	333	183
Władysław Orłowski (NOBE)	206	11	204	333	189
Władysław Welfe ( LIFAE)	279	28	154	286	187
CASE	88	3	92	214	99
IBnGR	285	11	58	333	167
Ministerstwo Finansów	235	17	246	214	178

Nie wiem, czy fakt, że najlepsze prognozy przygotowało CASE, nie potwierdza jakiejś tezy ukutej przez tropicieli wszechogarniającego układu i czy w związku z opublikowaniem takiego, a nie innego rankingu nie znajdę się w kręgu podejrzanych w kolejnej odsłonie komisji. Cóż mogę jednak na to poradzić? Amicus Zawisza, sed magis amica veritas [miłuję Zawiszę, lecz milsza jest mi prawda - łac.].

Drugie miejsce zajął Paweł Durjasz z PZU, co też może się wydać komisji, np. przedstawicielowi Samoobrony, podejrzane. PZU finansujące wiadome billboardy zaraz za CASE też związanym z określonymi siłami? Chyba jednak niedobrze, że ta prognoza powstawała przy akompaniamencie prac komisji śledczej, bo klimat podejrzliwości i mnie się trochę udzielił.

Spróbujmy prześledzić (nomen omen) trafność prognoz w poszczególnych kategoriach. Najlepszą prognozę PKB przedstawiło CASE. To z pewnością wynik spisku PO z przedsiębiorcami, którzy tworzą przecież PKB.

CASE najtrafniej przewidziało także stopę bezrobocia. To też nie dziwi. Przecież spodziewali się udziału PiS w rządzie i wiedzieli, że niezależnie od tego, jaka powstanie koalicja, spora część rodaków skorzysta z dobrodziejstw zliberalizowanego przepływu siły roboczej i wyjedzie.

Najlepszą prognozę inwestycji przedstawił natomiast IBnGR. W tym wypadku odpowiedź także jest prosta. CASE musiało się maskować. Nie mogło przecież prognozować wszystkiego najlepiej. Tropiciele układów czuwają.

CASE strzeliło sobie jednak w stopę, najtrafniej prognozując inflację. Oczywistym jest fakt, że wskazuje to na jednoznaczny konflikt interesów z bankiem centralnym. Dalszych wniosków nie muszę chyba podsuwać. Argumentu tego nie osłabia nawet to, że taką samą prognozę przedstawiło Ministerstwo Finansów. Przecież wiadomo, że budżet na 2005 rok przygotowywany był jeszcze po nadzorem premiera uznawanego powszechnie za liberała związanego z lewicą, a więc z natury podejrzanego typa.

Warto zastanowić się jeszcze, czy ten swoisty "układ" prognostów funkcjonuje od dawna. Ponieważ pamiętam wyniki poprzednich rankingów, to cytując jednego z polityków, mogę rzec, że jestem o tym "głęboko przekonany". Jak zatem wygląda ranking po siedmiu latach? Dla porządku przypomnę tylko, że podobnie jak rok temu, chcąc uszeregować prognostów, policzyłem średnią dla miejsca zajmowanego w poprzednich rankingach.

Tab. 3: Miejsca w rankingu w poszczególnych latach

Autor	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2006	Średnia liczba punktów	Miejsce
(CASE)	1	3	5	2	1	2	1	2,14	1
Marek Misiak	-	-	1	5	3	1	5	3,00	2
BnGR	6	1	4	1	4	4	3	3,29	3
Paweł Durjasz (PZU)	4	2	6	7	2	3	2	3,71	4
Witold Orłowski (NOBE)	2	6	1	4	8	5	7	4,71	5
Tadeusz Chrościcki (RCSS)	3	5	3	5	7	7	8	5,43	6
Władysław Welfe (LIFEA)	5	4	7	8	6	6	6	6,00	7
Ministerstwo Finansów	7	7	8	3	5	8	4	6,00	8

Po siedmiu latach liderem jest Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych. Warto z pewnością wprowadzić ten wątek pod obrady odwieszonej komisji śledczej. Można to zrobić, ponownie wracając do przesłuchań osób związanych z CASE lub wręcz wprowadzając kolejny punkt do listy problemów, którymi zajmie się komisja. Ten artykuł może być dowodem w sprawie.

Kolejność pozostałych medalistów także nie uległa zmianie w porównaniu z poprzednim rokiem. Tabelę ponownie zamyka Ministerstwo Finansów. Z pewnością bezprecedensowa rotacja na stanowisku szefa tego resortu nie wpłynie na poprawę jakości prognoz.

Tradycyjnie na koniec wypada przedstawić prognozy wszystkich ekspertów na rok 2007. Tym razem oparłem się na prognozach opublikowanych wcześniej niż zwykle, ale tylko w ten sposób mogłem otrzymać porównywalne dane.

Tab.4. Prognozy 2006

Autor	PKB	Bezrobocie	Inwestycje	Inflacja średnioroczna
Tadeusz Chrościcki (RCSS)	4,2	17	11	1,5
Paweł Duriasz (PZU)	4,5	16,9	11	1,7
Marek Misiak (publicysta ekonomiczny)	3,9	16	8	2,1
Władysław Orłowski (NOBE)	4,2	16,5	10,2	2,7
Władysław Welfe ( LIFAE)	4,6	18	9,3	2,3
CASE	4,3	16,8	7,5	2,3
IBnGR	4,5	16,8	8,1	2,3
Ministerstwo Finansów	4,3	16,9	8,7	1,5

Wszystkim prognostom życzę na koniec - już zupełnie serio - aby żaden z ośrodków nie został jednak zaliczony do "układu" i nie musiał kierować swojej aktywności na przesyłanie ogólnie dostępnych danych do jakiejkolwiek komisji, tak jak musiał to robić CASE. Tylko w ten sposób nieliczne przecież w Polsce ośrodki badawcze będą mogły skupić się na tym, na czym znają się najlepiej. Tylko w ten sposób jakość prognoz będzie mogła rosnąć. A tego chyba wszyscy chcemy.

Marek Borowski

Źródła danych w tabelach: T. Chrościcki, P. Durjasz, M. Misiak, W. Orłowski, W. Welfe - "Nasz rynek kapitałowy", nr 11/2005

CASE "Polska Gospodarka - Tendencje, Oceny, Prognozy, Kwartalnik 4/2005 (27)

MF ustawa budżetowa

IBnGR - "Kwartalne prognozy makroekonomiczne", nr 48 (IV kw. 2005)

Źródło: "Gazeta Wyborcza"

Powrót do "Publikacje" / Do góry